Eyy Efesliler; Paranızı Artemis Bankasına yatırın siz kazanın !!! diye bir sloganları vardı sanırım. Antik Efes’te yaşıyorsunuz ve çok paranız var! Bu parayı en güvenli nerede saklarsınız biliyor musunuz? Ya da bir şeyler yapmak için bir miktar paraya yani krediye ihtiyacınız var ne yapmalısınız? Gideceğiniz yer Artemis Tapınağı’dır. Antik dünyanın ilk sistemli bankası Efes’in Artemis Tapınağı’dır. Çünkü Artemis, bolluk berekettir, koruyucudur ve tapınak alanı dokunulmazdır. Savaş ve doğal afet görmediği müddetçe tapınaktaki hiçbir şeye, hatta buraya sığınan herhangi bir kişiye, kutsal alan sınırları içerisinde dokunulamazdı. Tapınağın yönetiminden birkaç rahip sorumluydu. Bu rahiplerin başındaki kişiye “Megabysos” denilirdi. Görevli rahiplerin ve baş rahip Megabysos’un erkeklik organları kesilirdi yani hadım edilirdi. Baş rahip’in yardımcıları ise bakirelerdi. Lidyalılar’ın parayı icadından sonra bu değerli madeni saklamak, başlı başına bir problem haline gelmişti . Efes, Artemis Tapınağını tanrıçanın koruyuculuğunda, rahiplerin gözetiminde, paraların emniyetle saklanacağı, ihtiyaç halinde tüccarlara, kentlere ve ülkelere faizle borç pagra veren bir banka şeklinde kullanmasıyla, uluslararası bir üne kavuşmuştur. Efes’te ki bu tapınak bankacılığı karlı bir işletme halini alınca kent büyük bir refaha kavuşmuştur. Diğer kentlerin tapınakları da bu durumu örnek alarak hareket etmeye başlamışlardır.

“Tapınağa ait hazinelerin korunması için kutsal alanda yapılan hazine binaları ve tapınakta yer alan hazine odaları banka kasası olarak kullanılmaya başlar. Tapınakta çalışan rahipler sikke ayarlarının kontrolünde ve ülkelerin paraları arasındaki pariteyi (yani iki ülke arasında ki para değerinin orta noktasını hesaplama) ayarlamakta da uzmanlaşırlar.”